“ซอยจุ๊” อาหารประจำภาคอีสาน ทำมาจากเนื้อดิบอย่าง เนื้อวัว เนื้อควาย เนื้อกวาง หรือเนื้อสัตว์นานาชนิดที่สามารถนำมากินดิบได้ ซอยจุ๊ถือเป็นอีกหนึ่งเมนูเด็ดประจำร้านอาหารอีสานที่ใครได้ชิมต้องติดใจ โดยคำว่า ซอย แปลว่า หั่นหรือฝานจนเป็นชิ้นบาง ส่วนคำว่า จุ๊ ในภาษาอีสานแปลว่า จิ้ม คำว่า ซอยจุ๊ จึงมีความหมายว่า เนื้อที่นำมาหั่นแล้วจิ้มกับน้ำจิ้มรสเด็ดนั่นเอง
ต้นกำเนิดของซอยจุ๊
ซอยจุ๊มีต้นกำเนิดมาจากภาคอีสาน มีเรื่องเล่าต่อกันมาว่า การกินซอยจุ๊หรือเนื้อดิบสดๆนั้น มีมาแต่ช้านานในอารยธรรมมนุษย์ นับตั้งแต่ช่วงที่มนุษย์เริ่มล่าสัตว์และทำเกษตรกรรม ซอยจุ๊จึงนับเป็นอาหารโบราณที่ไม่ได้มีแค่ในประเทศไทยเท่านั้น ทางแถบแอฟริกาหรือสวีเดนเองก็นิยมทานเนื้อสัตว์ที่เพิ่งล่าได้สดๆโดยไม่ผ่านการปรุงแต่งใดๆเช่นกัน สำหรับในประเทศไทยสมัยโบราณ เมื่อมีงานใหญ่ เช่น งานบุญ งานมงคลหรืองานศพขึ้น ชาวบ้านจะนิยมจับกลุ่มกันไปล่าวัว ล่าควาย ล่าสัตว์ต่างๆ เพื่อมาทำอาหารเลี้ยงแขก
โดยเรียกการล่านี้ว่า การล้มวัวล้มควาย ซึ่งการล้มวัวล้มควายเป็นหน้าที่ของผู้ชาย ส่วนสาวๆจะอยู่บ้านคอยจัดเตรียมวัตถุดิบรอทำอาหาร พวกผู้ชายจะจับกลุ่มกันเข้าป่าหรือทุ่งนาห่างไกลหมู่บ้าน เพื่อไปล้มวัวล้มควายกัน พวกเขาออกเดินทางไปนานแค่ไหนก็ขึ้นอยู่กับว่างานนั้นต้องล้มวัวล้มควายกี่ตัว แน่นอนว่า การล้มวัวนมควายนั้นต้องใช้แรงเยอะ ผู้ชายที่ออกจากบ้านจึงมักพกน้ำจิ้มแจ่วที่ทำจากวัตถุดิบง่ายๆ
ได้แก่ พริกป่น ข้าวคั่ว น้ำปลา มะนาว ผงชูรส ติดตัวไปด้วย ระหว่างออกเดินทางก็จะเก็บผักริมทางไปกินแกล้มกับเนื้อซอยจุ๊ หลังทำการล่าเสร็จก็เอาส่วนดีหรือขี้อ้อนวัวที่เรียกว่า ขี้เพี้ย มาผสมกับน้ำจิ้มแจ่วให้มีสีเขียวมรกต ออกรสขม โดยดีจะเป็นส่วนที่กลั่นออกมาจากตับมีรสขมเหมือนกัน แต่ไม่มีกลิ่นแรงเท่าขี้เพี้ย ส่วนขี้เพี้ยจะกลิ่นเหมือนกับขี้วัว แต่อ่อนกว่านิดหน่อย คนโบราณถือว่ารสขมจากดีและขี้เพี้ยเป็นยาขนานหนึ่งที่ช่วยบำรุงร่างกายให้แข็งแรง ชาวอีสานจึงมักนำส่วนนี้ไปทำอาหารกัน หลังจากล้มวัวล้มควายได้ก็จะใช้ส่วนซี่โครงของสัตว์ดังกล่าวมาแทนภาชนะในการทำลาบก้อยอีกด้วย พวกผู้ชายจะนั่งกินเนื้อวัวควายสดๆที่เพิ่งล้มได้กันอย่างเอร็ดอร่อย
พร้อมกับจิบเหล้าไปพรางๆ ถือเป็นกิจกรรมก่อนช่วงงานบุญของเหล่าชายฉกรรจ์ เมื่อเสร็จงานแล้ว พวกเขาจะเดินทางกลับบ้าน นำส่วนต่างๆของสัตว์ที่ได้ไปให้ผู้หญิงทำอาหารหลากหลายจาน ซึ่งปัจจุบันก็ไม่ค่อยมีการล้มวัวล้มควายเกิดขึ้นแล้ว เพราะเดินไปซื้อที่ตลาดง่ายกว่า แต่แถวแถบภาคอีสานก็ยังคงนิยมการกินซอยจุ๊กันในวงเหล้าพร้อมผักสดเป็นกับแกล้มอยู่ดี
ปัจจุบันซอยจุ๊ได้รับความนิยมในวงการอาหารจนถึงขั้นถูกนำไปทำเป็นโอมากเสะเลยทีเดียว ซอยจุ๊ที่ทำมาจากเนื้อวัวราคาแพงมีมูลค่าหลักแสนและรสชาติอร่อยพอๆกับเนื้อวัวที่เพิ่งล้มมาสดๆ อีกทั้งยังมีเนื้อสัมผัสนุ่มนวล แต่สำหรับใครที่ไม่มีเงินมากพอกินซอยจุ๊ราคาแพง แถวร้านขายส้มตำหรืออาหารอีสานก็มีซอยจุ๊สูตรต้นตำรับให้คุณได้ลองชิมเช่นกัน
เครดิตภาพ 1 จาก www.themomentum.com
เครดิตภาพที่ 2 จาก www.komchadluek.net
เครดิตภาพ 3 จาก www.dailynews.co.th
#เมนูอาหารอยู่บ้าน #อาหารทำเอง #ซอยจุ๊